Op 13 november 2015 is het leven van veel Parijzenaren voorgoed veranderd toen een achttal terroristen een reeks van aanslagen pleegden in verschillende cafés in de hoofdstad en uiteindelijk theater Bataclan binnenvielen waar op dat moment een concert van de Eagles of Death Metal gaande was. Tijdens de aanslag vielen 129 doden en meer dan 350 gewonden. Helaas staat deze aanslag niet op zichzelf. Al eerder werden in Londen en Madrid aanslagen gepleegd en ook Brussel moest het ontgelden. De vraag rijst waar de slachtoffers en nabestaanden terecht kunnen met hun schade. Professor Lindenbergh schreef er een artikel over in de laatste editie van het tijdschrift Verkeersrecht.

Eigen verzekering

Hoewel wellicht bij veel mensen de behoefte bestaat de schade op de daders te verhalen, wordt een deel van de schade in eerste instantie gedekt door eigen verzekeringen. Zo zal de zorgverzekering een groot gedeelte van de medische kosten op zich nemen. Daarnaast bestaan er ook onverplichte verzekeringen die een deel van de schade dragen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een ongevallenverzekering of een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen.

Deze verzekeringen bij elkaar zullen echter in de meeste gevallen niet de volledige schade dekken. Bij de zorgverzekering geldt immers een verplicht eigen risico.

Dader

Vanuit het oogpunt van genoegdoening – voor zover hier sprake van kan zijn bij een heftige gebeurtenis als een terroristische aanslag – is het over het algemeen wenselijk om de schade op de dader(s) zelf te verhalen. Dit kan via schadeverhaal in een strafrechtelijke procedure, civielrechtelijk rechtstreeks op de dader of via de aansprakelijkheidsverzekering van de dader.

Indien de dader bij de aanslag om het leven is gekomen zal er van strafrechtelijke vervolging logischerwijs echter geen sprake meer zijn. Het slachtoffer heeft dan ook niet de mogelijkheid om een schadevergoeding in de strafprocedure te vorderen. Dit houdt ook in dat het slachtoffer geen aanspraak kan maken op de voorschotregeling van artikel 36f lid 7 van het Wetboek van Strafrecht, welke inhoudt dat de Staat de toegewezen schadevergoeding betaalt indien de dader dit nalaat.

Het civielrechtelijk aansprakelijk stellen van de dader zal in de meeste gevallen ook niet kansrijk zijn, omdat de dader vaak niet draagkrachtig genoeg is om de schade te vergoeden. Zeker niet wanneer er veel slachtoffers te betreuren zijn.

De aansprakelijkheidsverzekeraar van de dader zal daarnaast veelal niet tot uitkering overgaan omdat deze een beroep toekomt op de opzetclausule, al heeft de verzekeraar de mogelijkheid om de opzetclausule naast zich neer te leggen. Dit gebeurde bijvoorbeeld ook door de verzekeraar van de auto waarmee Karst T. op Koninginnedag in 2009 een aanslag pleegde, welke 5 miljoen euro ter beschikking stelde voor de slachtoffers en nabestaanden.

Ontwikkelingen

Hoewel in eerste instantie lijkt alsof de mogelijkheden om de schade te verhalen legio zijn, volgt uit voorgaande dat de kans groot is dat slachtoffers en nabestaanden in ieder geval een deel van de schade zelf moeten dragen. Professor Lindenbergh bespreekt in zijn artikel echter de mogelijke rol die bij terroristische aanslagen voor de overheid is neergelegd.

Zo is na de aanslagen in België en Frankrijk de maatschappelijke en politieke druk op de overheid groot geweest om meer schade te vergoeden dan waarin de voorzieningen van destijds voorzagen. In beide landen heeft de overheid dan ook maatregelen getroffen om de slachtoffers en nabestaanden tegemoet te komen. Ook in Nederland zijn al eerder compensatieregelingen in het leven geroepen bij bijvoorbeeld de vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam.

Conclusie

Hoewel het niet te hopen is dat Nederland ooit een dergelijke terroristische aanslag overkomt, merkt Lindenbergh op dat van de overheid mag worden verwacht dat zij tijdig nadenken over de invulling van de rol die daarna voor haar is weggelegd ten aanzien van de compensatie van slachtoffers. Of vindt de overheid wellicht dat de mogelijkheid voor slachtoffers en nabestaanden om zich te wenden tot het Schadefonds Geweldsmisdrijven afdoende is.

Contact

 Wilt u graag advies over dit onderwerp? Schroom dan vooral niet om contact met ons op te nemen. U kunt ons bereiken op telefoonnummer 073-6900888, of stuur ons een facebookbericht of een e-mail naar info@jba.nl.