Op 4 oktober vieren we dierendag. Op deze datum wordt er extra aandacht besteed aan dieren.  Juridisch gezien is het natuurlijk ook interessant om stil te staan bij de vraag hoe het zit met de aansprakelijkheid voor gedragingen van dieren. Zo rijst de vraag wie u aansprakelijk kunt stellen als u door een hond bent gebeten. Bijtincidenten met honden komen geregeld voor. Recent heeft de NOS een nieuwsartikel geplaatst waarin werd opgemerkt dat plastisch chirurgen geregeld bijtincidenten met honden registreren waarbij de slachtoffers, waaronder ook jonge kinderen, moesten worden geopereerd. Plastisch chirurgen willen graag dat er landelijke regels komen om bijtincidenten tegen te gaan. Het artikel van de NOS kunt u hier teruglezen.

Grondslag aansprakelijkheid voor dieren

Artikel 6:179 van het Burgerlijk Wetboek (BW) bepaalt dat de bezitter van een dier aansprakelijk is voor door het dier aangerichte schade, tenzij aansprakelijkheid zou hebben ontbroken indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou hebben gehad. Artikel 6:179 BW ziet op dieren die door mensen worden gehouden. Het gaat hier dus om bijvoorbeeld huisdieren. Wilde dieren vallen niet onder de reikwijdte van artikel 6:179 BW.

Deze wetsbepaling betreft een zogenaamde risicoaansprakelijkheid. Dit houdt in dat de bezitter van een dier aansprakelijk kan worden gehouden, ondanks dat de bezitter zelf geen schuld kan worden verweten. Risicoaansprakelijkheid is een vorm van aansprakelijkheid die gebaseerd is op een bepaalde rol, hoedanigheid of kwaliteit. In aansprakelijkheidszaken met dieren gaat het dan om de hoedanigheid van het zijn van de bezitter van het dier.

Eigen gedragingen van het dier

Van belang is dat de aansprakelijkheid ziet op de door het dier aangerichte schade. Dit houdt in dat het moet gaan om een eigen gedraging van het dier. Aansprakelijkheid krachtens artikel 6:179 BW is immers gelegen in het gevaar dat schuilt in de eigen energie van het dier en het daarin opgesloten onberekenbare element. Als u wordt gebeten door een loslopende hond, kunt u de bezitter van de hond aansprakelijk stellen op grond van artikel 6:179 BW. Als de hond echter in opdracht van zijn baasje begint met bijten, dan is de grondslag voor de aansprakelijkheid niet artikel 6:179 BW omdat het dan niet gaat om een eigen gedraging van de hond. In dat geval kan de bezitter van de hond mogelijk alsnog aansprakelijk worden gesteld wegens het plegen van een onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW).

Kortom, als een dier de aanwijzingen van zijn baas/bezitter opvolgt, is er geen sprake van een eigen gedraging van het dier en kan aansprakelijkheid niet op grond van artikel 6:179 BW worden gebaseerd.

De tenzij clausule

In artikel 6:179 BW is een zogenoemde tenzij-clausule opgenomen. Deze luidt: De bezitter is aansprakelijk, tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou hebben gehad. Dit betekent dat de vraag dient te worden gesteld of de bezitter van het dier aansprakelijk zou zijn geweest op grond van artikel 6:162 BW (onrechtmatige daad) wanneer hij de gedraging van het dier in zijn macht zou hebben gehad en bewust zou hebben toegelaten. Indien deze vraag negatief wordt beantwoord, dan is de bezitter ook niet aansprakelijk op basis van artikel 6:179 BW.

Stel dat een hondenbezitter tijdens het uitlaten van zijn hond wordt beroofd en dat de hond de dief uit eigen beweging in zijn been bijt, dan zou de hondenbezitter in beginsel aansprakelijk zijn voor de schade die zijn hond heeft veroorzaakt op grond van artikel 6:179 BW. Indien de hondenbezitter zijn hond echter zelf de opdracht zou hebben gegeven om de dief te bijten, dan had de hondenbezitter zich kunnen verweren met een beroep op noodweer omdat hij werd beroofd. De hondenbezitter zou in dat geval niet aansprakelijk zijn geweest op grond van artikel 6:162 BW en is daarom ook niet aansprakelijk op grond van artikel 6:179 BW.

Mede-bezitters en dier dat wordt gebruikt in een bedrijf

Soms kan het zo zijn dat er meerdere bezitters zijn van een dier. Als in dat geval het dier uit eigen gedraging schade aanricht, dan zijn de mede-bezitters hoofdelijk aansprakelijk voor de door het dier aangerichte schade. Bij hoofdelijke aansprakelijkheid kan iedere mede-bezitter individueel worden aangesproken op het voldoen van de gehele schade.

Indien het dier wordt gebruikt in de uitoefening van een bedrijf, dan rust de aansprakelijkheid op degene die het bedrijf uitoefent. Dat is bepaald in artikel 6:181 BW.

Kunt u zich verzekeren tegen aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door dieren?

Iedere hond kan bijten en ook andere dieren kunnen letsel toebrengen, denk bijvoorbeeld aan de trap van een paard of een krabbende kat. Er kan hierdoor schade ontstaan. Van belang is dat een dierenbezitter zich kan verzekeren voor schade die wordt veroorzaakt door zijn huisdier. Schade die is veroorzaakt door huisdieren kan worden meeverzekerd onder de aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP). Wij raden daarom iedereen die een huisdier heeft aan om een dergelijke verzekering af te sluiten.

Heeft u vragen over dit onderwerp?

Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Dat kan via het telefoonnummer boven in beeld of door een e-mailbericht te sturen naar info@jba.nl.