Vijf vriendinnen fietsen wekelijks samen een tocht van zo’n 50 tot 70 kilometer. Dit pakken zij enigszins professioneel aan: zij fietsten daarbij op racefietsen, in een lint, droegen fietskleding en een helm en reden afwisselend aan kop met een snelheid van gemiddeld 25-27 km/u. Maar wanneer de nummer 2 “hier links” schreeuwt op een T-splitsing gaat het vreselijk fout. De voorste fietser fietst de derde fietser aan. Is er iemand aansprakelijk voor het letsel van de derde fietser en zo ja, wie?  De rechtbank Oost-Brabant besliste op 13 december 2023.

Wat is er gebeurd?

De vijf vriendinnen naderen tijdens een fietstocht een T-splitsing. Zij fietsten daarbij aan de rechterkant van de weg, in een lint. De tweede fietser zag dat het fietspad zich aan de linkerkant van de weg, afgesplitst van de weg, voortzette en wilde daarom naar de linkerkant van de weg fietsen. De voorste fietser ziet dit fietspad niet en blijft aan de rechterkant van de weg rijden. De tweede fietser verbreekt de lintvorm en komt naast de eerste fietser te fietsen. Ter hoogte van de T-splitsing roept zij naar de eerste fietser “hier links”. De eerste fietser kijkt niet over haar schouder en gooit haar stuur naar links. De tweede fietser kan haar nog ontwijken, maar de derde in het oorspronkelijke lint lukt dit niet. Zij fietst tegen het achterwiel van de voorste fietser aan en komt ten val, waardoor zij ernstig letsel oploopt. Het letsel bestaat onder andere uit gebroken bekken en heupletsel.

De derde fietser, vanaf hier “het slachtoffer” heeft de voorste fietser, met wie zij in botsing kwam, aansprakelijk gesteld voor de schade wegens het haar opgelopen letsel. Omdat de voorste fietser de aansprakelijkheid niet erkent heeft het slachtoffer een procedure gestart met het verzoek aan de rechtbank om de aansprakelijkheid vast te stellen.

Wat vinden de partijen?

Het slachtoffer legt aan haar verzoek ten grondslag dat de voorste fietser onrechtmatig jegens haar heeft gehandeld (6:162 BW), doordat zij met een gevaarlijke, onverwachte manoeuvre (door plotseling links af te slaan) het slachtoffer ten val heeft gebracht. Het links afslaan van de voorste fietser zonder op te letten is volgens het slachtoffer een verkeersfout, dan wel een schending van een verkeersnorm die is neergelegd in de artikelen 17 en 18 van het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens 1990 (RVV). Het eerste lid van artikel 18 RVV houdt in dat bestuurders die afslaan het verkeer dat links of rechts dicht achter hen bevindt, voor laten gaan. De voorste fietser is echter door het lint heen gefietst om links af te slaan. Daarnaast heeft de voorste fietser op het moment van afslaan geen hand uitgestoken en niet achterom gekeken. Op grond van artikel 17 lid 2 RVV had de voorste fietser richting moeten aangeven door haar linkerarm uit te steken. Het handelen van de voorste fietser levert daarnaast een overtreding op van artikel 5 en 6 Wegenverkeerswet (WVW) en de onrechtmatigheid is hiermee volgens het slachtoffer gegeven.

De voorste fietser geeft dat zij geen regels heeft overtreden én dat voor aansprakelijkheid in haar situatie moet worden gekeken of er sprake is van een sport- of spelsituatie. Als er sprake is van een sport- of spelsituatie, dan bestaat er een verhoogde aansprakelijkheidsdrempel en moet er dus méér dan een enkele schending van een (spel)regel komen vast te gaan. In geval van een sport- en spelsituatie zijn de deelnemers onderling pas aansprakelijk wanneer er sprake is van een overtreding van een norm die een grove onzorgvuldigheid oplevert. Het gaat er volgens de voorste fietser niet om of zij een verkeersnorm heeft overtreden, maar of zij een in de groep geldende norm heeft overtreden. Dat is volgens de voorste fietser niet het geval. In het fietsclubje gold de norm dat bij het commando “links” linksaf geslagen wordt en dat heeft de voorste fietser gedaan. Elke deelnemer weet althans hoort te weten, dat bij het commando “links” de voorste renner linksaf slaat. Ook hoefde de voorste fietser voordat zij de manoeuvre inzette, niet achterom te kijken. Zij mocht er op vertrouwen dat degene die het commando gaf reeds beoordeeld had dat de afslaande manoeuvre zonder gevaar voor andere weggebruikers ingezet kon worden. Volgens de voorste fietser heeft zij geen norm overtreden, laat staan dat sprake is geweest van grove onzorgvuldigheid. Er is sprake geweest van een ongelukkige samenloop van omstandigheden, die zij betreurt, maar die niet leidt tot aansprakelijkheid.

Juridisch kader

De vraag of een deelnemer aan een sport of spel onrechtmatig heeft gehandeld door een gedraging als gevolg waarvan aan een andere deelnemer letsel is toegebracht, wordt minder snel bevestigend beantwoord dan wanneer die gedraging niet in een sport- of spelsituatie heeft plaatsgevonden. De reden daarvoor is dat de deelnemers aan die sport of aan dat spel in redelijkheid tot op zekere hoogte gevaarlijke, slecht gecoördineerde, verkeerd getimede of onvoldoende doordachte handelingen of gedragingen waartoe de activiteit uitlokt of die daarin besloten liggen, van elkaar moeten verwachten. De aansprakelijkheid moet worden beoordeeld aan de hand van de zorgvuldigheidsnormen die in die specifieke sport- en spelsituatie gelden.

Wat vindt de rechter?

Er is sprake van een sport- en spelsituatie omdat de vijf vriendinnen bezig waren met het (recreatief) uitoefenen van de wielersport. Dit volgt uit hun enigszins professionele opstelling, kledij en fietsen.  Voor de vraag of er sprake is van een sport- of spelsituatie is het niet van belang of de deelnemers direct met elkaar wedijveren. Samen een sport uitoefenen is genoeg voor een sport- of spelsituatie.

En hoewel de rechter vaststelt dat de voorste fietser niet over haar schouder heeft gekeken én haar hand niet heeft uitgestoken, haalt dat niet de grens van onrechtmatig handelen in een sport- of spelsituatie. Voor de rechtbank staat namelijk voldoende vast dat de voorste fietser, die niet in de gaten had dat de overige fietsers achter haar aan de linkerkant van de weg waren gaan fietsen, in de veronderstelling verkeerde dat de fietsers nog in een lint achter haar fietsten en zij, de voorste fietser, na het horen van het commando “hier links” veilig linksaf kon slaan. Het ontstaan van het ongeval is naar het oordeel van de rechtbank daarmee vooral het gevolg van een misverstand tussen de voorste fietser en de overige fietsers over de te volgen route en de betekenis van het commando “hier links” waarmee in dit specifieke geval niet linksaf slaan werd bedoeld, maar het vervolgen van de weg over het fietspad aan de linkerzijde van de weg. Naar het oordeel van de rechtbank is daarmee sprake van een ongelukkige samenloop van omstandigheden met helaas ernstig letsel bij het slachtoffer tot gevolg.

Conclusie

Concluderend kan in deze kwestie gesproken worden een zeer ongelukkige samenloop van omstandigheden. Miscommunicatie, een andere plaats op de weg dan normaal en snelle fietsers hebben ertoe geleid dat er tussen vriendinnen een juridisch conflict is ontstaan. Deze procedure leert ons dat er ook bij recreatief sporten, niet in clubverband, in bepaalde omstandigheden sprake kan zijn van een sport- of spelsituatie waarin de verhoogde drempel voor aansprakelijkheid geldt.

Contact

Wilt u weten wat deze uitspraak voor u betekent? Neemt u dan vooral contact met ons op. Dat kan via het telefoonnummer boven in beeld of via info@jba.nl.