Op 18 juli 2023 heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden zich uitgelaten over de vraag of Pizzeria Mussie jegens een 21-jarige pizzabezorger aansprakelijk is voor een eenzijdig verkeersongeval dat hem is overkomen tijdens het bezorgen van een pizza, ondanks dat geen arbeidsovereenkomst tot stand was gekomen tussen partijen. Het arrest is op 24 juli 2023 gepubliceerd en kunt u hier teruglezen.

Feiten

Op 18 maart 2018 overkwam een destijds 21-jarige pizzabezorger een eenzijdig verkeersongeval tijdens werkzaamheden die hij verrichtte voor Pizzeria Mussie. Omstreeks 19.40 uur is hij na het bezorgen van een pizza op de terugweg met de auto die hem ter beschikking was gesteld door Pizzeria Mussie, frontaal tegen een boom gebotst. Daarbij heeft de pizzabezorger zeer ernstig letsel opgelopen. Hij is als gevolg van het ongeval onder meer opgenomen geweest op de intensive care van het UMC te Groningen.

Rechtsvraag

In casu rijst onder meer de vraag of Pizzeria Mussie jegens de pizzabezorger aansprakelijk is voor het ongeval op grond van artikel 7:658 BW. Lid 2 van artikel 7:658 BW bepaalt dat indien een werknemer schade oploopt in de uitoefening van zijn werkzaamheden voor een werkgever, de werkgever jegens de werknemer aansprakelijk is, mits de werkgever zijn in lid 1 van artikel 7:658 BW neergelegde zorgplicht niet is nagekomen. Lid 4 van artikel 7:658 BW bepaalt voorts dat de aansprakelijkheid voor een arbeidsongeval in gelijke zin doorwerkt in de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

Eerste aanleg

In eerste aanleg heeft de kantonrechter beslist dat Pizzeria Mussie niet jegens de pizzabezorger aansprakelijk is voor het ongeval, omdat tussen beide partijen geen arbeidsovereenkomst bestond. De kantonrechter honoreerde een beroep van de pizzabezorger op artikel 7:658 BW derhalve niet. Zijn vordering werd afgewezen.

Hoger beroep
In hoger beroep heeft het gerechtshof beslist dat Pizzeria Mussie wel degelijk jegens de pizzabezorger aansprakelijk is voor het ongeval. Het gerechtshof is van oordeel dat in het midden kan blijven of een arbeidsovereenkomst heeft bestaan tussen partijen: Pizzeria Mussie is reeds op grond van lid 4 van artikel 7:658 BW jegens de pizzabezorger aansprakelijk voor het ongeval. Daartoe overweegt het gerechtshof het volgende.

Toepassing artikel 7:658 lid 4 BW

In artikel 7:658 lid 4 BW is bepaald: “Hij die in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf arbeid laat verrichten door een persoon met wie hij geen arbeidsovereenkomst heeft, is overeenkomstig de leden 1 tot en met 3 aansprakelijk voor de schade die deze persoon in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt.”

Artikel 7:658 lid 4 BW heeft toepassing indien de persoon die buiten dienstbetrekking werkzaamheden verricht, voor de zorg voor zijn veiligheid (mede) afhankelijk is van degene voor wie hij die werkzaamheden verricht. Of dit het geval is, zal aan de hand van de omstandigheden van het geval bepaald moeten worden. Daarbij zijn onder meer de feitelijke verhouding tussen betrokkenen en de aard van de verrichte werkzaamheden van belang, alsmede de mate waarin de ‘werkgever’, al dan niet door middel van hulppersonen, invloed heeft op de werkomstandigheden van degene die de werkzaamheden verricht en op de daarmee verband houdende veiligheidsrisico’s. Bovendien moet het gaan om werkzaamheden “in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf”. Daarbij is van belang of de verrichte werkzaamheden, gelet op de wijze waarop de desbetreffende opdrachtgever aan zijn beroep of bedrijf invulling pleegt te geven, feitelijk tot zijn beroeps- of bedrijfsuitoefening horen.

Resumerend is artikel 7:658 lid 4 BW dus van toepassing indien de pizzabezorger:
(1) in de uitoefening van het beroep of bedrijf van Pizzeria Mussie,

(2) schade heeft geleden in de uitoefening van die werkzaamheden en

(3) de pizzabezorger zich daarbij wat betreft de door Pizzeria Mussie in acht te nemen zorgverplichtingen in een met een werknemer van Pizzeria Mussie vergelijkbare positie bevond.

Het gerechtshof stelt voorop dat het bezorgen van pizza’s behoort tot de beroeps- of bedrijfsuitoefening van Pizzeria Mussie. Aan de eerste voorwaarde voor de toepassing van artikel 7:658 lid 4 BW is daarmee voldaan.

Voorts staat ook niet ter discussie dat de pizzabezorger schade heeft opgelopen in de uitoefening van het bezorgen van pizza’s voor Pizzeria Mussie, waardoor ook aan de tweede voorwaarde voor de toepassing van artikel 7:658 lid 4 BW is voldaan.

• Tot slot is ook aan de derde voorwaarde voldaan. Daarbij slaat het gerechtshof acht op een aantal omstandigheden:
  Uit WhatsAppverkeer tussen de pizzabezorger en Pizzeria Mussie volgt dat de pizzabezorger op 18 januari 2018 aangeeft dat hij in het weekend graag wil werken en dat Pizzeria Mussie daarop antwoordt dat hij vanaf het volgende weekend werk voor de pizzabezorger heeft;
• Op vrijdag 26 januari 2018 laat Pizzeria Mussie aan de pizzabezorger weten dat het werk de volgende dag niet doorgaat, maar ruim een week later;
• Op 7 februari 2018 appt de pizzabezorger dat hij de volgende dag ook beschikbaar is voor werk, omdat hij geld nodig heeft om te sparen voor het volgen van een hbo-opleiding, Pizzeria Mussie reageert dat hij de volgende dag werk voor hem heeft.

Het gerechtshof oordeelt dat uit het voorgaande volgt dat de pizzabezorger geregeld werkzaamheden voor Pizzeria Mussie verrichtte en dat de pizzabezorger wilde werken om er geld mee te verdienen. Daarbij komt dat de pizzabezorger voor de zorg van zijn veiligheid (mede) afhankelijk was van Pizzeria Mussie en dat hij gebruikmaakte van door Pizzeria Mussie beschikbaar gestelde bedrijfsmiddelen.

De conclusie van het gerechtshof is dat de rechtsverhouding tussen de pizzabezorger en Pizzeria Mussie ook indien geen sprake zou zijn van een arbeidsovereenkomst, valt onder het bereik van artikel 7:658 lid 4 BW. Dit betekent dat artikel 7:658 lid 4 BW toepassing heeft en dat Pizzeria Mussie jegens de pizzabezorger aansprakelijk is voor het ongeval indien Pizzeria Mussie niet heeft voldaan aan zijn in artikel 7:658 lid 1 BW neergelegde zorgplicht.

Zorgplicht

De vraag of Pizzeria Mussie aan zijn zorgplicht heeft voldaan, beantwoordt het gerechtshof ontkennend. Daarbij slaat het gerechtshof acht op een aantal omstandigheden:
De aan de pizzabezorger beschikbaar gestelde auto ten tijde van het ongeval is 15 jaar oud.  Pizzeria Mussie heeft niet onderbouwd dat de auto in goede staat verkeerde, bijvoorbeeld door aan te geven wanneer er voor het laatst onderhoud aan de auto was verricht en was vastgesteld of voor de veiligheid essentiële onderdelen van de auto, zoals de banden, de remmen en de stuurinrichting nog voldeden;

• De pizzabezorger was een jonge bestuurder. Gelet daarop lag het op de weg van Pizzeria Mussie om de pizzabezorger indringend te instrueren zich aan de verkeersregels te houden (bijvoorbeeld betreffende de maximumsnelheid en het niet gebruiken van de mobiele telefoon achter het stuur). Dat Pizzeria Mussie dat heeft gedaan, is onvoldoende onderbouwd;
• Uit de Whats-Appconversatie tussen de pizzabezorger en (een van de eigenaren van) Pizzeria Mussie rond het tijdstip van het ongeval volgt dat (een van de eigenaren van) Pizzeria Mussie met de pizzabezorger appt terwijl de pizzabezorger onderweg is en achter het stuur zit. Hij appt de pizzabezorger dan om 19.51 uur weliswaar “rustig rijden nirt met chicks appen”, maar dat bericht kan, gelet op de hiervoor vermelde context, niet worden gezien als een serieuze instructie om niet achter het stuur te appen, nog daargelaten dat dat bericht is verstuurd ná het ongeval;

De conclusie van het gerechtshof luidt dan ook dat Pizzeria Mussie niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan en derhalve in beginsel aansprakelijk is voor het ongeval.

Opzet of bewuste roekeloosheid? 

Lid 2 van artikel 7:658 BW biedt nog een escaperoute voor Pizzeria Mussie, indien sprake is geweest van opzet of bewuste roekeloosheid aan de zijde van de pizzabezorger. Volgens Pizzeria Mussie is het ongeval het gevolg van opzet of bewuste roekeloosheid van de pizzabezorger. De pizzabezorger heeft volgens Pizzeria Mussie zeer roekeloos gereden, met het (eenzijdig) ongeval als gevolg. Bovendien droeg hij ten tijde van het ongeval geen gordel.

Het gerechtshof benadrukt dat op de werkgever de stelplicht en bewijslast van de bewuste roekeloosheid rusten. Uit de rechtspraak van de Hoge Raad volgt dat strenge eisen worden gesteld aan het slagen van het beroep op opzet of bewuste roekeloosheid. Vereist is dat komt vast te staan dat de werknemer zich onmiddellijk voorafgaand aan het ongeval van het roekeloze karakter van zijn gedraging bewust is. Het bewustzijn van een algemeen gevaar van een bepaalde gedraging, zoals het niet dragen van een gordel, is onvoldoende.

Het gerechtshof oordeelt uiteindelijk dat Pizzeria Mussie onvoldoende heeft onderbouwd dat bij de pizzabezorger sprake was van opzet of bewuste roekeloosheid.

Conclusie

Uit het voorgaande volgt dat Pizzeria Mussie inderdaad jegens de pizzabezorger aansprakelijk is voor het ongeval. Artikel 7:658 lid 4 BW is van toepassing, waardoor Pizzeria Mussie een zorgplicht had jegens de pizzabezorger. Pizzeria Mussie heeft niet voldaan aan deze zorgplicht en van opzet of roekeloosheid aan de zijde van de pizzabezorger is niet gebleken, waardoor Pizzeria Mussie jegens de pizzabezorger aansprakelijk is voor het ongeval. Het vonnis van de kantonrechter in eerste aanleg wordt vernietigd door het gerechtshof. Bent u zelf een slachtoffer geworden van een arbeidsongeval en is niet direct sprake van een arbeidsovereenkomst? Neem gerust contact op met een van onze advocaten. Mogelijk heeft u toch recht op een schadevergoeding!